روزنامه ابتکار
1396/12/07
نگاهی به تاثیر نمایشگاه های هنرهای تجسمی با موضوع خشونت بر جامعه قاب ها برای که به نمایش درمی آیند
فاطمه امینالرعایاخشونتورزی در زندگی این روزها، به رفتاری متداول تبدیل شده است. به همین دلیل نهادهای مختلف اجتماعی از راه‌های مختلف سعی در مهار این خشونت دارند. هنر هم به کمک این نهادها آمده است. چندی است که نمایشگاه‌های مختلفی در حوزه هنرهای تجسمی با موضوع انواع خشونت برگزار می‌شوند اما با توجه به محدود بودن دایره مخاطبان حوزه هنرهای تجسمی، این نمایشگاه‌ها تا چه اندازه اثرگذار هستند؟
قضاوتی برای تاریخ
به تازگی انجمن حمایت از قربانیان اسیدپاشی، نمایشگاهی از آثار هنری ۱۰ هنرمند را با عنوان «هویت» برگزار کرده است. محسن مرتضوی، یکی از هنرمندان شرکت‌کننده و همچنین کوریتور این نمایشگاه در گفت‌وگو با فارس درباره «هویت» گفته است «اسیدپاش به انسانیت یک انسان اسید می‌پاشد و نمایشگاه «هویت»، روی این موضوع خیلی کار کرده است». اما سوال که در این میان وجود دارد این است که هنرمند با آفرینش چنین اثری به دنبال چه هدفی است؟ بهنام کامرانی، نقاش، در این‌باره به «ابتکار» می‌گوید: اصولا چنین موضوعاتی یک موضوع خاص در هنرهای تجسمی است. نمایشگاه‌هایی با این موضوعات قاعدتا با یک بیانیه اجتماعی متفاوت هستند. از طریق هنرهای تجسمی بیشتر می‌توان موضوعاتی مثل خشونت را ثبت کرد و از آنها را در زمان خاص خودشان در تاریخ جاری کرد. به عبارت دیگر چنین آثار هنری‌ای یک نوع قضاوت تاریخی هستند که می‌توان بعدها به آنها رجوع کرد، البته اگر تاویل‌پذیر باشند.
او ادامه می‌دهد: به موضوع خشونت هم می‌توان مانند دیگر موضوعات، به عنوان ایده‌ای برای خلق یک اثر هنری نگاه کرد، مثل طبیعت بی‌جان، صلح و ... به نظر من چندان فرقی ندارد و تنها تعهد اجتماعی هنرمند در پس آثار هنری با چنین موضوعاتی بیشتر دیده میشود.
هنرمند به دنبال منعکس کردن است
این نقاش درباره مخاطبان و ارتباط آنها با چنین نمایشگاه‌هایی و اثرگذاری بر آنها می‌گوید: فهم مخاطبان را نمی‌توان اندازه گرفت، چون مخاطبان به طبقات مختلف اجتماعی با درک هنری متفاوت تعلق دارند. بنابراین اندازه‌گیری تاثیرگذاری یا ارتباط با مخاطب تا اندازه‌ای دشوار است. اما اینکه هنرمند در بیان موضوع از زبانی رئال استفاده کند یا انتزاعی که تاثیرگذاری متفاوتی بر مخاطب دارند، به شیوه و سبک شخصی هنرمند بازمیگردد.
اما هدف نقاش از آفرینش این آثار هنری چیست؟ کامرانی می‌گوید: این موضوع را باید از هنرمندانی که در این زمینه فعالیت کرده‌اند پرسید ولی تصور من این است که هنرمند قصد دارد که وضعیتی را منعکس کند. اما بیشتر هنرمند به دنبال ثبت این موقعیت و قضاوت در طول تاریخ است. موضوعاتی مثل خشونت را با عکس مستند می‌توان سریع‌تر و تاثیرگذارتر نشان داد. اما اینکه اثر مستند باشد یا رئال یا هر سبک دیگر به طرز تفکر نمایشگاه‌گردان بازمیگردد.
فریاد برای آگاهی آحاد اجتماع
اصغر مهاجری، جامعه‌شناس و پژوهشگر مسائل اجتماعی، درباره تاثیر نمایشگاه‌های هنری با موضوع خشونت در کاهش میزان خشونت‌ورزی در جامعه به «ابتکار» می‌گوید: خشونت به عنوان یک امر اجتماعی، دارای دلایل اجتماعی است. لذا کاهش خشونت به این بستگی دارد که کشور در سطح وسیع و به شکل هوشمندانه برنامه‌های اقدام مداخله‌ای اجرا کند تا دلایل خشونت تعدیل شود و کاهش پیدا کند تا خشونت هم کاهش یابد. جامعه ما با اقدامات مداخله‌ای که در حوزه آموزشی و تربیتی، چه در درون خانواده‌ها، چه پروژه‌های عمرانی و برنامه‌ریزی‌های شهری صورت می‌گیرد، خشونت تولید می‌کند. البته بخشی از این خشونت از سطح منطقه‌ای و بین‌المللی به جامعه ما منتقل میشود. بنابراین اگر ما اقدامات مداخله‌ای انجام ندهیم که خشونت در آنها تعدیل یابد و کاهش پیدا کند، بنابراین خشونت کم نخواهد شد. او ادامه می‌دهد: ما در بیان مسئله باید به درستی بیان کنیم که چه اتفاقاتی باعث تولید این حجم از خشونت میشود و بعد آن را درمان کنیم. گاهی هم می‌خواهیم مشکل را فریاد بزنیم که ای مسئولان، خانواده‌ها، شهروندان، کنش‌گران جامعه و اهالی رسانه در جامعه ما خشونت وجود دارد و تبدیل به مشکل شده و از حد و مرز خود هم گذر کرده و تبدیل به تنش شده و جامعه را دچار بی‌تعادلی کرده است. این مشکل را بشنوید و ببینید، بفهمید و باور کنید. در این زمان می‌توان از انواع روش‌ها به‌ویژه از هنرهای هفت‌گانه و ظرفیت سمن‌ها و NGOها استفاده کرد تا مسئله را فریاد کرد. اما آیا با فریاد کردن مسئله خشونت کاهش پیدا می‌یابد و تعدیل میشود؟ پاسخ به طور حتم منفی است. اما ممکن است برخی از دست‌اندرکاران مرتبط با موضوع را هوشیار کند تا آنها اقدامات مداخله‌ای انجام دهند و از قبل اقدامات مداخله‌ای درست آنها خشونت کاهش یابد و به عبارتی تاثیر غیرمستقیم داشته باشد ولی از همین هنرهای هفت‌گانه و NGOها همین انتظار می‌رود که فریاد بزنند که اهالی کشور در جامعه ما خشونت وجود دارد و مسئله ایجاد کرده است.
از هنرمند انتظار دوا و درمان نداشته باشیم
اما اثر هنری که قرار است فریاد آگاهی‌بخشی سر دهد، باید دارای چه ویژگی‌هایی باشد تا اثرگذاری کافی را داشته باشد؟ آیا اثر هنری باید خشونت را عریان به نمایش بگذارد یا باید با لطایف‌الحیل خشونت را تلطیف کند و با استعاره در صدد بیان آن برآید؟ مهاجری می‌گوید: رمز و رازهای هنری را اهالی هنر می‌دانند و آنها تشخیص می‌دهند که به چه شیوه‌ای این خشونت را نشان دهند تا اثرگذار باشد. اما نظر من به عنوان جامعه‌شناس این است که ما باید این موضوع را آن‌گونه نشان دهیم که خشونت دیده شود. اگر مقداری اهالی هنر فراتر از هنرشان به علم هم نزدیک شوند، می‌توانند در اثرشان خشونت را به نوعی نمایش دهند که دلایل خشونت هم مشخص شوند. در این صورت ممکن است اثر جنبه‌های آموزشی نیز پیدا کند. در این صورت ممکن است مخاطب در ذهن خودش به انجام رفتارهایی بیندیشد که نتیجه آن خشونت نیست. اما اینکه از هنرمندان انتظار داشته باشیم بتوانند به دوا و درمان بپردازند اشتباه است. همین فریاد زدن خشونت از سوی هنرمندان قابل تحسین است، چون خشونت در حال حاضر هزینه‌های زیادی را بر جامعه تحمیل می‌کند و حتما باید برای آن چاره‌اندیشی شود. قدم اول هم پذیرش وجود خشونت است.
سایر اخبار این روزنامه
«ابتکار» از دغدغه اجاره پلاتو برای گروه‌های تئاتری گزارش می‌دهد
هزینه‌های گزاف یک اتاق خالی
پنهان کردن فساد و تخلف از سوی مسئولان و افشاگری سال ها بعداز رویداد چه آثاری دارد؟
وزیر ارتباطات:
رفع فیلتر توئیتر در دبیرخانه شورای عالی فضای مجازی در حال بررسی است
جلال خوشچهره
هدف مشترک مخالفان داخلی و خارجی دولت
تضاد ادبیات مسئولان در پاسخ به انتقادها و نواقص عملکردی چه تاثیری بر جامعه دارد؟
«ابتکار» از تلاش مجلس و دولت برای تفکیک وزارت‌خانه های ادغام شده گزارش می دهد
مجلس دهم علیه مصوبه مجلس نهم
ابراز تمایل کره شمالی برای بهبود روابط با واشنگتن همزمان با وضع شدیدترین تحریم های تاریخ آمریکا علیه پیونگ یانگ بررسی شد
نگاهی به تاثیر نمایشگاه های هنرهای تجسمی با موضوع خشونت بر جامعه
قاب ها برای که به نمایش درمی آیند
درهای مدارس به روی مسافران نوروزی و اقشار کم درآمد بسته می شوند؟
حذف یکه‌تاز بازار اسکان مسافران نوروزی از صحنه رقابت
